Τάφοι 2.500 ετών στο φως στην Κεφάλα Σκιάθου

Σημαντικός αρχαιολογικός χώρος

Ιδιαίτερα σημαντικό είναι το τμήμα του αρχαίου νεκροταφείου που ήρθε πρόσφατα στο φως, στο πλαίσιο ερευνητικού προγράμματος, αποκαλύπτοντας σημαντικά στοιχεία για τις εμπορικές σχέσεις της Σκιάθου και τους θαλάσσιους δρόμους στους οποίους δραστηριοποιήθηκε το νησί πριν από 2.500 χρόνια. Το τμήμα του αρχαίου νεκροταφείου που διερευνήθηκε, χρονολογείται από τον 10^ο αιώνα π.Χ. μέχρι τα τέλη του 6^ου αιώνα και τις αρχές του 5^ου αιώνα π.Χ., τοποθετείται, δηλαδή, στους πρώιμους ιστορικούς χρόνους μέχρι και την κλασική εποχή και βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από την αρχαία πόλη που έχει παράλληλα διερευνηθεί, στη θέση Κεφάλα της Σκιάθου.

Ρεπορτάζ : ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΥΔΡΑΙΟΥ
Το πολυετές ερευνητικό πρόγραμμα συνεργασίας που έχει αναπτυχθεί μεταξύ του Τμήματος Ιστορίας Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μαγνησίας, φέρνει στο φως νέα σημαντικά δεδομένα.
Επικεφαλής των ανασκαφών από την πλευρά του πανεπιστημίου είναι ο καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο ΙΑΚΑ Αλέξανδρος Μαζαράκης – Αινιάν και από πλευράς της Εφορείας Αρχαιοτήτων, αντίστοιχα, η επίτιμη προϊσταμένη Αργυρούλα Δουλγέρη- Ιντζεσίλογλου.
 Μιλώντας στον ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ ο κ. Μαζαράκης, υπογραμμίζει ότι ανασκάφηκαν έξι αρχαίοι τάφοι των πρώιμων ιστορικών χρόνων και πραγματοποιήθηκαν, παράλληλα, έρευνες σωστικού, κυρίως, χαρακτήρα, αρχιτεκτονικών μελών στην πλαγιά του παρακείμενου λόφου, τα οποία κινδύνευαν να καταστραφούν από τις διαβρώσεις.
Οι τάφοι που βρέθηκαν είναι κιβωτιόσχημοι και λακκοειδείς, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι ταφές παιδιών που εντοπίστηκαν σε αγγεία, καθώς επίσης και τα κτερίσματα των τάφων. Όπως αναφέρει ενδεικτικά ο κ. Μαζαράκης, στη διάρκεια της περσινής χρονιάς ανασκάφηκε τάφος κιβωτιόσχημος, του 10^ου αιώνα, ίσως και των αρχών του 10^ου αιώνα π.Χ., όπου βρέθηκαν χρυσοί σφηκωτήρες, κοσμήματα, δηλαδή, που τοποθετούνταν στα μαλλιά, χάλκινες και σιδερένιες περόνες, αρκετά δαχτυλίδια και ένα αγγείο.

Αρχαίοι τάφοι ήρθαν στο φως

Σημαντικά ευρήματα

Στους τάφους που ανασκάφηκαν φέτος, βρέθηκε πλούσια κεραμική, χάλκινοι σφηκωτήρες και υπολείμματα από πόρπες, κοσμήματα που συγκρατούσαν το αρχαίο ένδυμα. Ειδικότερα βρέθηκαν βελόνες από χάλκινες πόρπες ή περόνες, μεγάλο τμήμα χάλκινης περόνης με επίπεδη δισκοειδή κεφαλή και σφαιρίδιο, δύο χάλκινοι σφηκωτήρες, μαζί με θραύσματα από πήλινα αγγεία, όπως οινοχόες, αμφορίσκος, χειροποίητη πρόχους.
Το νεκροταφείο βρίσκεται πολύ κοντά στην αρχαία πόλη η οποία σύμφωνα με τη θέση που διατυπώνει η ερευνητική ομάδα, ταυτίζεται με την Παλαισκίαθο, όπως πιστοποιείται, άλλωστε από τα ευρήματα που έχουν έρθει στο φως.

«Είναι σημαντικό το εύρημα, γιατί δεν έχουμε άλλους ανασκαμμένους οικισμούς της πρώιμης εποχής του σιδήρου στις Σποράδες. Παράλληλα η Σκιάθος μας δίνει πολλές πληροφορίες για τα θαλάσσια ταξίδια που πραγματοποιούσαν οι Έλληνες, αλλά κυρίως οι Ευβοείς εκείνη την περίοδο, προς το βόρειο Αιγαίο, όπου και εγκαταστάθηκαν σε παράλιες τοποθεσίες του Θερμαϊκού Κόλπου, στη Χαλκιδική. Η Σκιάθος, ειδικά, είναι το υποχρεωτικό πέρασμα προς το βόρειο Αιγαίο και αυτό φαίνεται από τα ευρήματα, από εμπορικούς αμφορείς, οι οποίοι έχουν πολλά κοινά στοιχεία με τους αντίστοιχους που κυκλοφορούν στο βόρειο Αιγαίο αυτή την εποχή» όπως υπογραμμίζει ο καθηγητής κλασικής αρχαιολογίας στο ΙΑΚΑ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.

Στόχος της ερευνητικής ομάδας, εξάλλου, είναι να συνεχιστούν και τα επόμενα τρία χρόνια οι έρευνες, σε επίπεδο γεωφυσικών και γεωλογικών διασκοπίσεων.

Σημαντικά κτερίσματα που μαρτυρούν την εμπορική δραστηριότητα

Πολυετής συνεργασία

Το πενταετές ανασκαφικό πρόγραμμα στη θέση «Κεφάλα» της Σκιάθου, μία από τις ελάχιστες γνωστές έως τώρα θέσεις και τη μοναδική συστηματικά ανασκαπτόμενη των πρώιμων ιστορικών χρόνων στις Βόρειες Σποράδες, ολοκληρώθηκε πρόσφατα, ανοίγοντας νέους δρόμους στο πεδίο της αρχαιολογικής και ευρύτερα επιστημονικής έρευνας. Η ανασκαφή διενεργήθηκε, όπως προαναφέρθηκε, από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μαγνησίας, υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Α. Μαζαράκη Αινιάν και της προϊσταμένης επί τιμή Α. Δουλγέρη – Ιντζεσίλογλου αντίστοιχα, με τη συμμετοχή των αρχαιολόγων Ε. Χρυσοπούλου από την Εφορεία και Α. Αλεξανδρίδου από το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Βρυξελλών και φοιτητών της αρχαιολογίας.
Οι έρευνες χρηματοδοτήθηκαν από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, ενώ σημαντική πρακτική στήριξη παρέχει ο Δήμος Σκιάθου. Η συντήρηση των κινητών ευρημάτων πραγματοποιείται από τους συντηρητές του Μουσείου του Βόλου και η μελέτη των οστών γίνεται από τη δρα Αναστασία Παπαθανασίου.

Αποψη των αρχαιολογικών ερευνών στην Κεφάλα της Σκιάθου

Οι εργασίες περιορίστηκαν στην περιοχή του λεγόμενου «Δυτικού Νεκροταφείου» του όρμου Ξάνεμου, κατά μήκος της παραλίας, καθώς και στο βορειοδυτικό πρανές του λόφου της Κεφάλας. Στόχος ήταν να εντοπιστούν αφενός περισσότερες ταφές στο χώρο του νεκροταφείου μετά την ανασκαφή δύο παιδικών ταφών σε αγγεία και ενός ενταφιασμού κατά τα έτη 2014 και 2015, αλλά και να ολοκληρωθεί η έρευνα ορισμένων κατασκευών που είχαν εντοπισθεί το 2015 εξωτερικά των τειχών του οικισμού.
Οπως επισημαίνεται, τέλος, στην ανακοίνωση της ανασκαφικής ομάδας, η θέση «Κεφάλα» της Σκιάθου είναι ιδιαίτερης σπουδαιότητας. Τα έως τώρα ευρήματα υποδεικνύουν έναν κομβικό πρώιμο οικισμό του κεντρικού Αιγαίου, σε άμεση γειτνίαση και επαφή κυρίως με τη Θεσσαλία και την Εύβοια. Η Σκιάθος, όπως και τα παρακείμενα νησιά των Βορείων Σποράδων, θα πρέπει να αποτέλεσαν για τους κινητικότατους Ευβοείς τους ενδιάμεσους σταθμούς στην πορεία τους προς το Θερμαϊκό Κόλπο και τη Χαλκιδική. Η γεωγραφική θέση της «Κεφάλας» διευκόλυνε τις επαφές μεταξύ του κεντρικού και βόρειου ελλαδικού χώρου όχι μόνο κατά την πρωιμότερη και κύρια φάση ακμής του οικισμού, αλλά και καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του.